آخرین بررسی ها از تالارهای یک و دوی ارزی نشان می دهد، هم اکنون ۷۰ درصد از ارز های صادراتی با نرخ حدود ۷۰ هزار تومان در تالار اول و حدود ۳۰ درصد مابقی با نرخ حدود ۱۰۰ هزار تومان در تالار دوم عرضه می شود.
روز گذشته بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که با تمهیدات جدید و پیرو تعاملات صورت‌گرفته با وزارت صنعت، معدن و تجارت و اتاق بازرگانی ایران، امکان فروش ارز حاصل از صادرات کالاهای واقع در انتهای زنجیره فولادی و فرآورده‌های نفتی برای صادرکنندگانی که حداقل ۲۰ درصد از تعهدات ارزی خود را در ۱۵ ماه گذشته از طریق تالار اول مرکز مبادله یا سایر روش‌های مجاز ایفا کرده‌اند، در تالار دوم مرکز مبادله ارز و طلا فراهم شده است.
بر اساس اعلام بانک مرکزی، این تصمیم با هدف تعمیق و توسعه دو تالار اصلی مرکز مبادله اتخاذ شده و شامل کالاهایی نظیر میلگرد، پروفیل، قیر و هیدروکربن‌های تولیدی پالایشگاه‌های کوچک مقیاس می‌شود. قیمت پایه این کالاها بر مبنای نرخ‌های بورس کالا تعیین شده و نسبت ۲۰ به ۸۰ (سهم رفع تعهد در تالار اول و امکان فروش در تالار دوم) به‌صورت پویا و مستمر کنترل خواهد شد.
بانک مرکزی در اطلاعیه خود تأکید کرده است که با وجود این تسهیلات، تمامی صادرکنندگان کالاهای مشمول بند (۱) ماده ۸ آیین‌نامه بازگشت ارز حاصل از صادرات همچنان موظف‌اند صددرصد ارز حاصل از صادرات خود را در تالار اول مرکز مبادله و در چارچوب ضوابط آیین‌نامه عرضه کنند.
بر اساس بند مذکور، صادرکنندگان محصولات پتروشیمی، پالایشی، فولادی، فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی مکلف‌اند تمام تعهدات ارزی خود را از طریق فروش حواله‌ای ارز در سامانه نیما (تالار اول مرکز مبادله) رفع کنند. بنابراین، ۴ گروه کالایی جدید افزوده‌شده نیز همچنان مشمول این ماده بوده و صرفاً امکان فروش بخشی از ارز صادراتی خود را با نسبت ۲۰ درصد تعهد رفع‌شده، در تالار دوم خواهند داشت.
تحلیل و ترکیب داده‌های دو تالار ارزی
بر اساس برآوردهای آماری، حجم صادرات غیرنفتی کشور در سال جاری اگر معادل سال گذشته باشد، که با توجه به آمار ۶ ماهه نخست امسال، احتمال دور از ذهنی نیست به حدود ۵۸ میلیارد دلار میرسد. از این میزان، حدود ۷۰ درصد (۴۰ میلیارد دلار) ارز صادراتی در تالار اول عرضه می‌شود که عمدتاً مربوط به صادرکنندگان بزرگ محصولات پتروشیمی، پالایشی، فولادی و فلزات رنگین اساسی است.
در مقابل، ۳۰ درصد باقی‌مانده معادل حدود ۱۷ میلیارد دلار به تالار دوم اختصاص دارد که در آن، صادرکنندگان کالاهای انتهایی زنجیره فولاد (میلگرد، پروفیل و…)، فرآورده‌های نفتی (قیر و هیدروکربن‌ها) و همچنین صادرکنندگان محصولات کشاورزی، خشکبار و سایر کالاهای غیرپایه فعال هستند.
به گفته رئیس کل بانک مرکزی، نرخ ارز در تالار اول در محدوده ۷۰ هزار تومان تثبیت شده و نوسان قابل توجهی ندارد؛ در حالی که در تالار دوم نرخ ارز به صورت توافقی میان صادرکننده و واردکننده تعیین می‌شود و در حال حاضر در محدوده ۱۰۰ هزار تومان کشف شده است.
در سمت تقاضا نیز واردکنندگان مواد اولیه (به جز خودرویی‌ها و واردکنندگان سی‌کی‌دی) خریداران اصلی تالار اول هستند؛ در حالی که واردکنندگان کالاهای نهایی مانند موبایل، لپ‌تاپ، قهوه، توتون و قطعات سی‌کی‌دی خودرو و …. عمدتاً خریداران ارز در تالار دوم محسوب می‌شوند. شایان ذکر است که بر اساس مجوز وزارت صمت و وزارت بهداشت، برخی واردکنندگان مواد اولیه در شرایط خاص می‌توانند ارز خود را از تالار دوم نیز تأمین کنند.
بر اساس تحلیل کارشناسان اقتصادی، تصمیم اخیر بانک مرکزی در خصوص تسهیل فروش ارز صادرکنندگان زنجیره فولاد و فرآورده‌های نفتی در تالار دوم، در واقع در راستای سیاست تثبیت نسبت ۷۰ به ۳۰ بین دو تالار ارزی و جلوگیری از کاهش عمق معاملات تالار اول اتخاذ شده است.
این اقدام ضمن افزایش انعطاف در بازگشت ارز صادراتی، به شفافیت، کشف واقعی‌تر نرخ ارز و افزایش کارایی مرکز مبادله ارز و طلا نیز کمک خواهد کرد و می‌تواند در آینده به تعمیق بازار دوم و تنظیم بهتر روابط بین عرضه و تقاضای ارز منجر شود.
