رشد اقتصادی کشور از پاییز سال ۱۳۹۹ و بعد از حدود ۴ سال در بهار ۱۴۰۴ منفی گزارش شده است. در واقع کیک اقتصاد در بهار امسال نسبت به بهار سال قبل کوچکتر شده است. اگر رشد اقتصادی در فصل بعد نیز منفی اعلام شود به معنای آن است که اقتصاد کشور وارد دوران رکود شده است.
آمارها و داده‌های مختلف از کسب و کارها و صنایع تولیدی کشور نشان می‌دهند که این بخش‌ها در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برند و به نوعی با رکود مواجه هستند. اگر تاکنون اقتصاد کشور توانسته رشد داشته باشد به علت دو بخش خدمات و نفت بوده است. با این‌حال رشد این دو گروه نیز در بهار امسال کاهش شدیدی را تجربه کرده‌اند.
از طرف دیگر رشد سرمایه‌گذاری به عنوان اصلی‌ترین عامل رشد اقتصادی پایدار و ماندگار نیز منفی بوده و این موضوع زنگ خطری برای اقتصاد بحران‌زده ایران محسوب می‌شود.
رشد اقتصادی که به معنی بزرگتر شدن اقتصاد ایران است برای افزایش رفاه مردم ضروری است. با این‌حال منفی شدن این شاخص در کنار تورم بالای اقتصاد کشور می‌تواند یکی از نشانه‌های جدی رکود تورمی بوده و سیاستگذار باید تدبیری برای تغییر این روند بیندیشد در غیراین‌صورت بحران عمیق‌تر خواهد شد.
رشد اقتصادی منفی شد؛ سقوط آزاد رشد نفت
آخرین داده‌های مرکز آمار از رشد اقتصادی حاکی از آن است که اقتصاد ایران در بهار ۱۴۰۴ به میزان ۰.۱ درصد نسبت به بهار ۱۴۰۳ کوچکتر شده است. اگر نفت را از محاسبات تولید ناخالص داخلی کنار بگذاریم، رشد اقتصادی بدون نفت معادل منفی ۰.۴ درصد برآورد شده است. این‌ها درحالی است که رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت در بهار ۱۴۰۳ به ترتیب ۴.۷ درصد و ۲.۹ درصد بوده‌اند.
در میان بخش‌های اقتصادی تنها رشد نفت و گاز و خدمات مثبت بوده‌اند اما در مقایسه با بهار سال گذشته کاهش شدیدی را تجربه کرده‌اند. رشد بخش نفت از ۱۰.۳ درصد در بهار ۱۴۰۳ به ۰.۸ درصد در بهار سال جاری رسیده و خدمات نیز از ۳.۱ درصد به ۰.۵ درصد کاهش داشته است.
رشد بخش‌های صنایع و معادن و کشاورزی نیز در بهار امسال منفی بوده است. به طوری که رشد بخش صنایع و معادن از ۵.۹ درصد در بهار سال گذشته به منفی ۰.۳ درصد در بهار امسال رسیده است. علاوه بر این در این مدت رشد بخش کشاورزی نیز از ۲.۳ درصد به منفی ۲.۷ درصد کاهش پیدا کرده است.
رشد سرمایه‌گذاری در محدوده قرمز
رشد اقتصادی به روش هزینه‌ای در بهار ۱۴۰۳ منفی ۰.۴ درصد برآورد شده است. به این معنی که حجم اقتصاد ایران در اولین فصل امسال به میزان ۰.۴ درصد در مقایسه با بهار سال گذشته کوچکتر شده است. این‌ها درحالی است که رشد اقتصادی بهار ۱۴۰۳ معادل ۴.۹ درصد محاسبه شده است. از میان اجزای تولید ناخالص داخلی به روش هزینه‌ای در بهار امسال، رشد مصرف مردم منفی بوده و از ۲.۳ درصد در بهار سال گذشته به منفی ۱.۱ درصد رسیده است.
موتور رشد اقتصادی یا همان متغیر سرمایه‌گذاری که در بهار ۱۴۰۳ معادل ۳.۴ درصد رشد داشته، در بهار امسال رشد آن به رقم منفی ۱.۹ درصد رسیده که این امر خطر بزرگی برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود چرا که بدون سرمایه‌گذاری رشد اقتصادی بلندمدت و پایدار ناممکن است.
رشد صادرات و واردات نیز در بهار امسال منفی بوده به طوری که در بهار سال گذشته رشد صادرات ۱۳.۱ درصد برآورد شده و در بهار امسال به منفی ۴.۹ درصد رسیده است. رشد واردات نیز در این مدت از ۲.۵ درصد به منفی ۱۱.۸ درصد کاهش یافته است.
در همین مدت رشد مخارج دولت از ۳.۸ درصد به ۲.۵ درصد کاهش داشته و با این‌حال تنها جزئی از تولید ناخالص داخلی است که رشد مثبتی را تجربه کرده است.
چرا رشد اقتصادی اهمیت دارد؟
براساس علم اقتصاد راه رسیدن مردم به یک زندگی مرفه و با کیفیت تنها از طریق افزایش اندازه کیک اقتصاد امکان‌پذیر است. در واقع افزایش حجم اقتصاد موجب می‌شود تا ثروت و سود بنگاه‌های اقتصادی افزایش پیدا کرده و این بنگاه‌ها در نتیجه به سمت استخدام تعداد بیشتری نیروی کار حرکت کنند. بنابراین فرصت‌های شغلی در بازار کار زیادتر شده و افراد بیشتری مشغول به کار می‌شوند.
به همین دلیل درآمد مردم افزایش پیدا کرده و شرایط زندگی عموم جامعه بهبود می‌یابد. همچنین افزایش درآمد مردم موجب می‌شود تا منابع مالیاتی دولت نیز رشد کرده و وضعیت مالی این نهاد بهتر از گذشته شود که در نتیجه این امر دولت می‌تواند مخارج بیشتری جهت افزایش رفاه و امنیت کشور اختصاص دهد. بنابراین می‌توان گفت رشد اقتصادی مهمترین متغیر اقتصادی است. هدف سیاستگذار در ایران نیز باید معطوف به افزایش نرخ رشد اقتصادی باشد. در غیاب رشد اقتصادی تمام وعده‌های مسئولان و سیاستگذاران به مردم قابلیت تحقق نخواهد داشت.
البته باید مهمترین نکته در رابطه با رشد اقتصادی و اثرگذاری آن، روند این شاخص است. در واقع رشد اقتصادی باثبات، ادامه‌دار و پایدار می‌تواند موجب ایجاد رفاه و ثروت در جوامع شود. در غیراین‌صورت با رشدهای اقتصادی مقطعی و کوتاه مدت که نوسانات زیادی داشته باشد نمی‌توان اثر رشد این شاخص را در وضعیت زندگی مردم مشاهده کرد.
