به گزارش انجمن لوازم خانگی ایران به نقل از روزنامه خراسان، گران شدن لوازم خانگی از جمله چالش هایی است که از سال ۱۳۹۷ با تشدید تحریم‌ها و توقف واردات لوازم خانگی شروع شد و حالا به اوج خود رسیده است. پس از اعمال تحریم‌های آمریکا در سال ۱۳۹۷ و افزایش قیمت ارز و همچنین خروج تولیدکنندگان خارجی لوازم‌خانگی از کشور؛ بازار لوازم خانگی با نبود تناسب در عرضه و تقاضا مواجه شد، به‌طوری که لوازم خانگی در بازار بسیار نایاب و گران شد، البته مشکل تامین کالا پس از مدتی با ورود تولیدکنندگان جدید لوازم خانگی و همچنین افزایش تولید تولیدکنندگان قبلی تا حد زیادی مرتفع شد، اما مشکل گرانی و افزایش قیمت لوازم خانگی همچنان باقی است.
حتی در این چند ماه اخیر که قیمت دلار کاهش نسبی را تجربه کرده، کاهشی در نرخ کالاهای بازار ایجاد نشده است، تا جایی که به گفته برخی مسئولان قیمت لوازم خانگی تولید داخل از نمونه مشابه خارجی هم گران تر شده است. در این باره نایب رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی گفته: «لوازم خانگی در ایران ۳۰ درصد گران‌تر از مدل های مشابه در کشورهای همسایه است.» به همین دلیل امروز می خواهیم به چرایی گرانی تولید داخل نسبت به مدل های مشابه خارجی بپردازیم.
سرنوشت لوازم خانگی ایرانی مشابه خودروی ایرانی؟
این روزها افزایش بی‌سابقه قیمت اجناس و اوضاع آشفته‌بازار، نقل مجالس مردم شده است، به‌گونه‌ای که همواره بعد از سلام و احوال‌پرسی، مردم از یکدیگر می‌پرسند: «راستی، از اوضاع قیمت‌ها چه خبر؟» اما همیشه این سوال به وجود می آید که چرا تولیدات داخل کشور باید از تولیدات خارج از کشور گران تر تمام شود. در همین زمینه نایب رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی در اظهاراتی راجع به مقایسه قیمت لوازم خانگی تولید داخل با لوازم خانگی خارجی به تجارت نیوز گفته: «ماشین لباس شویی تولید داخل ۱۳ میلیون است در حالی که برندهای مشابه همین ماشین لباس شویی در کشورهای اطراف بین ۷ تا ۸ میلیون تومان است.»
این افزایش قیمت‌ها در حالی در بازار مشاهده می‌شود که آمارهای منتشر شده از سوی معاونت طرح و برنامه وزارت صمت نشان می دهد در امسال با افزایش تولید لوازم خانگی روبه رو بوده ایم. با این حال از آن جایی که واردات لوازم خانگی هم ممنوع شده برخی از کارشناسان این موضوع را شبیه به انحصار خودرو می دانند و اعلام کرده اند که این موضوع می تواند در آینده برای تولیدات لوازم خانگی هم مشکلاتی ایجاد کند.
البته در کنار انحصار تولیدات داخل گرانی لوازم خانگی متهمان دیگری هم دارد که باعث شده محصولات تولید داخل گران شود. با این حال کارشناسان بر این باورند برای حمایت از تولید داخل باید به تولید کنندگان فرصت داد و البته این فرصت برای زمان مشخص و محدود باشدتا با مشکلی مانند صنعت خودرو سازی مواجه نشویم و باید در کنار حمایت از تولید کننده ها بازاری رقابتی برای بهتر شدن کیفیت هم ایجاد کرد.
رد پای احتکار در گرانی
جدا از انحصار در میان تولیدات داخل که برندهای محدودی دارد، رد پای احتکار هم در گرانی ها دیده می شود. پیش از این سخنگوی تعزیرات حکومتی، احتکار به قصد گران‌فروشی و خرید لوازم خانگی به قصد سرمایه‌گذاری توسط برخی خانوارها را عامل اختلال در قیمت لوازم خانگی بیان کرده و ادعای احتکار ۷۰ درصدی لوازم خانگی را به استناد گفته‌های تولیدکنندگان و اعضای اتحادیه لوازم خانگی مطرح کرده بود.
این ادعا با واکنش سید جواد احمدی، معاون بازرسی و رسیدگی به تخلفات سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان همراه شد و در همان زمان گفته بود: «تعیین تکلیف قیمت لوازم خانگی، تأکید بر ثبت قیمت کالاها در سامانه ۱۲۴ و همچنین استمرار عرضه کالا و دریافت فهرست توزیع از تولیدکنندگان، اقدامات سازمان حمایت در این زمینه هستند.
با وجود تنوع بالا در لوازم خانگی، در دسته‌بندی ماشین لباس‌شویی سه قلم، تلویزیون دو قلم و اجاق گاز، یخچال و فریزر هر کدام یک قلم کالا در این سامانه ثبت شده است.» با این حال در حالی که برخی مسئولان، احتکار را عامل افزایش قیمت در بازار لوازم خانگی می‌دانند، فعالان حوزه تولید لوازم خانگی، موضوعات دیگری را هم مطرح می دانند.
سیاست های نادرست تامین ارز
همان طور که پیش از این گفتیم فعالان حوزه تولید سیاست‌های نادرست تأمین اولیه و تخصیص ارز را هم به‌عنوان مقصر این گرانی‌ها اعلام می‌کنند. این در حالی است که سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی درباره نسبت وابستگی لوازم داخلی خانگی به واردات و نرخ ارز در اواخر سال گذشته گفته بود: «به‌طور میانگین این نسبت در اجاق گاز حدود پنج تا ۱۰ درصد، در ماشین لباس شویی و یخچال حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد و در تلویزیون بین ۸۰ تا ۹۰ درصد است.» حمیدرضا غزنوی با تأکید بر این که امکان تولید برخی قطعات و اجزای وارداتی در داخل کشور وجود دارد، به ایرنا گفته: «تولید برخی قطعات وارداتی در کشور، صرفه اقتصادی ندارد.
به‌عنوان نمونه، موتور یخچال که قطعه پیچیده‌ای نیست، وارداتی است و توان تولید داخل آن را نیز داریم، اما قیمت تمام شده کالای نهایی با تولید داخلی این قطعه، افزایش می‌یابد. این موضوعی است که در کشورهای مختلف دیده می‌شود و شرکتی که یخچال تولید می‌کند، موتور آن را وارد می‌کند. فناوری‌های دیگر، پیچیده‌تر است؛ به‌عنوان نمونه، فناوری ساخت یخچال و فریزر سایدبای‌ساید پیچیدگی بیشتری دارد و تنها پنج کشور آن را در اختیار دارند.»
او با یادآوری محدودیت‌های وارداتی و پاسخ ندادن به تقاضا برای لوازم خانگی هم گفته: «ظرفیت تولید داخلی لوازم خانگی حدود سه برابر تقاضای داخل است، اما موانع تولید اجازه بالفعل شدن این ظرفیت بالقوه را نمی‌دهد و مهم‌ترین دلیل آن، سیاست گران فروشی مواد اولیه به تولیدکنندگان کالاهای نهایی است.»
گران شدن مواد اولیه و نرخ دستمزد و بیمه
اما در کنار آن چه تاکنون نوشتیم افزایش قیمت مواد اولیه برای تولید لوازم خانگی مانند فولاد، مس، آلومینیم و محصولات پتروشیمی و همچنین گرانی نرخ ارز را هم می توان به عنوان عامل افزایش قیمت تمام شده لوازم خانگی دانست. به گفته کارشناسان و البته بررسی‌های انجام شده، بهای ورق فولادی ۱۵ درصد هزینه تولید یخچال و حدود ۳۵ درصد هزینه تولید لباس شویی را تشکیل می‌دهد.
البته باید این نکته را هم یادآوری کنیم که هم اکنون ارز نیمایی به واردات قطعات لوازم خانگی داده نمی‌شود و ارز مورد نیازی که از محل تهاتر تأمین می‌شود با قیمت آزاد محاسبه می‌شود. در کنار آن چه گفتیم باید بالا رفتن نرخ دستمزد، بیمه، حامل‌های انرژی و مولفه‌های دیگر تولید را هم در نظر گرفت.
بهره وری پایین
با وجود آن چه درباره گرانی مواد اولیه گفتیم دلیل نمی شود که تولید داخلی گران تر از تولیدات خارجی تمام شود چون محصولات خارجی هم با همین مشکلات رو به رو هستند اما آن چه باعث می شود که محصولات داخلی گران تر از محصولات خارجی تمام شود پایین بودن بهره وری در کشور است که باید با واردات دستگاه های پیشرفته و به روز این بهره وری را کاهش داد. از این نکته هم نباید غافل شد که همین گران تمام شدن محصولات باعث شده صادرات هم در تولیدات لوازم خانگی به کشورهای دیگر به میزان قابل توجهی نباشد.
