با توجه به اتمام فصل تابستان، مدیرعامل شرکت توانیر وعده اتمام خاموشی‌ها را داده است. با توجه به این که سال گذشته از آبان‌ماه، قطعی‌های برق به دلیل کاهش ذخایر سوخت نیروگاهی شروع شد، باید پرسید آیا امکان شروع دوباره خاموشی‌ها در پاییز وجود دارد؟
با شروع ماه مهر، خبر اتمام خاموشی‌ها منتشر شد. مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل توانیر، از توقف کامل خاموشی‌های بخش خانگی در سراسر کشور خبر داد و گفت: «از ابتدای شهریورماه محدودیت‌های بخش خانگی و صنعت و سایر بخش‌ها به تدریج کاهش پیدا کرد و تقریبا می‌توان گفت از نیمه شهریورماه به این طرف، دیگر خاموشی خانگی نداشتیم. محدودیت‌های برق صنایع از این هفته به‌طور کامل برداشته شده و الان داریم برق صنایع را به طور کامل و بدون محدودیت در سراسر تامین می‌کنیم.»
اکبر حسن بکلو، مدیرعامل شرکت توزیع برق استان تهران، گفت: «برنامه‌های مدیریت بار در همه بخش‌های مصرف شامل صنایع، خانگی، کشاورزی از روز یکم مهرماه تا اطلاع ثانوی لغو شده است.»
تابستان امسال، مردم در شهرهای مختلف بارها و بارها با قطعی برق روبه‌رو شدند. در تیر و مرداد، ساعت‌های متوالی خاموشی زندگی روزمره را مختل کرد. حال با پایان یافتن گرما، مسئولان عنوان کرده‌اند که خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده دیگر تمام شده است. اما این جمله برای مردمی که تجربه سال گذشته را فراموش نکرده‌اند، چندان دلگرم‌کننده نیست. چرا که همگان می‌دانند که خاموشی‌ها لزوما به تابستان محدود نمی‌شود. سال گذشته، درست از آبان‌ماه، خاموشی‌ها ادامه پیدا کرد و حتی به زمستان هم کشیده شد.
تجربه خاموشی‌ها در پاییز سال گذشته
مسئولان در پاییز سال گذشته، دلایل متعددی را برای آغاز خاموشی‌ها عنوان کردند. سال گذشته پس از انتشار اخباری مبنی بر مازوت‌سوزی زودهنگام نیروگاه‌هایی مانند شازند و تبریز، بار دیگر اعتراض به استفاده از این سوخت بالا گرفت. همان زمان مشخص شد که سوخت تخصیص‌یافته اعم از گاز و گازوئیل به نیروگاه‌های کشور کاهش چشمگیری پیدا کرده است.
در همین زمینه، مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل توانیر اعلام کرد «گازوئیل تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر شده و تنها ۴۰ درصد از مخازن سوخت نیروگاه‌ها پر است.»
در همان زمان دولت استفاده سوخت مازوت در نیروگاه‌های اراک، اصفهان و کرج را ممنوع کرد و همین موضوع بهانه دیگری برای شروع خاموشی‌ها شد.
این بهانه به حدی جدی شد که معاون اجرایی رِئیس جمهوری تصمیم دولت مبنی بر فرو بردن کشور در خاموشی را انتخاب بین مرگ و برق دانست و گفت: «قرار نیست عده‌ای بمیرند تا ما برق داشته باشیم.«
اما پس از افزایش خاموشی‌ها، بار دیگر مازوت‌سوزی نیز در نیروگاه‌ها ادامه یافت و مشخص شد علت اصلی افزایش خاموشی‌ها توقف مازوت‌سوزی نبوده است. مازوت‌سوزی نیروگاه‌های کشور به تایید مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نیز رسید.
سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، روز سه‌شنبه، هفتم مرداد ۱۴۰۴ در آیین رونمایی از خودروی مدیریت بحران شرکت گاز استان آذربایجان شرقی در جمع خبرنگاران از مازوت‌سوزی تمام نیروگاه‌ها خبر داد و اعلام کرد: «در سال گذشته تمامی نیروگاه‌های کشور با ظرفیت کامل از مازوت استفاده کردند. یکی از تدابیر رئیس جمهوری با وجود تاکید او بر بحث‌های محیط‌زیستی همین بود.»
به گفته وی، هرچند رئیس‌جمهوری و معاون اول او تاکید ویژه بر محیط زیست دارند، اما وقتی شرایط ناترازی انرژی در کشور حاکم باشد، یکی از سوخت‌های موجود مازوت است. در شرایط خاص پارسال، تمامی نیروگاه‌های مازوت‌سوز در مدار بودند.
با توجه به این که سال گذشته هم خاموشی‌ها ادامه داشت و هم مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها در جریان بود باید ادعای خالی بودن ذخایر سوخت نیروگاهی بررسی شود.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، روز ۱۱ شهریور ۱۴۰۴ با حضور در مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: «مخازنی که تحویل گرفتیم خالی بود. این وضعیت در همان روزهای نخست آغاز به کار دولت چهاردهم چالش‌های جدی برای تامین سوخت نیروگاه‌ها ایجاد کرد. اقداماتی توسط دشمن در خطوط گاز انجام شد که تاکنون جایی اعلام نکرده‌ایم و مایل هم نیستم به آن بپردازم.»
با توجه به این که خالی بودن ذخایر سوخت نیروگاهی توسط وزیر نیرو نیز تایید شد، می‌توان این موضوع را یکی از مهم‌ترین دلایل خاموشی‌ها در سال گذشته دانست. با این حال وزیر نیرو اعلام کرد: «با همکاری وزارت نفت، بخشی از مشکلات ذخایر سوخت تا امروز جبران شده اما نیاز به اصلاحات ساختاری و برنامه‌ریزی دقیق برای عبور از پیک‌های مصرف برق و گاز همچنان باقی است.»
با توجه به تمامی موارد بیان‌شده این پرسش مطرح می‌شود که آیا مردم در پاییز سال جاری قطعی برق را تجربه نمی‌کنند؟
مساله ناترازی گاز و بازگشت مازوت‌سوزی
در روزهای سرد، ناترازی گاز بلافاصله به ناترازی برق تبدیل می‌شود، چراکه بیش از ۷۰ درصد از نیروگاه‌های ایران حرارتی هستند و از گاز یا سوخت‌های جایگزین مانند مازوت و گازوئیل استفاده می‌کنند. با توجه به افزایش مصرف گاز در فصول سرد سال، نیروگاه‌ها گاز کمتری دریافت می‌کنند و یا باید به مازوت و گازوئیل روی بیاورند یا بخشی از تولیدشان را از مدار خارج کنند.
مرکز آمار ایران روز ۳۱ شهریورماه با انتشار گزارش نرخ رشد اقتصادی سه ماهه اول سال ۱۴۰۴، آماری از رشد محصولات ناخالص داخلی به تفکیک ارائه کرده است.
همان‌طور که از جدول مرکز آمار پیداست، توزیع گاز طبیعی در سه ماهه اول سال جاری رشد ۰.۶- درصد را تجربه کرده است. نکته مورد توجه آن‌جاست که موضوع افزایش ناترازی گاز به طور عمده در پاییز و زمستان و به دلیل افزایش مصرف گاز خود را نشان می‌دهد.
در سه ماهه نخست سال جاری مصرف گاز بسیار بالا نیست و به طور طبیعی میزان ناترازی گاز کمتر از پاییز و زمستان است. با این وجود آمار ارائه‌شده رشد ۰.۶- درصد را نشان می‌دهد که نشان از اوضاع بحرانی تولید گاز در کشور دارد.
با توجه به این موضوع باید پرسید اگر قرار است روند توزیع گاز در کشور به طور مکرر کاهش یابد، سرنوشت تولید برق در روزهای سرد سال چه می‌شود؟ آیا با توجه به کاهش توزیع گاز طبیعی، نیروگاه‌ها بار دیگر قرار است با تشدید مازوت‌سوزی برق تولید کنند؟ آیا مردم باید همچنان منتظر خاموشی‌های ناشی از کمبود سوخت نیروگاهی باشند؟
حالا که تابستان با وجود قطعی‌های مکرر برق تمام شده، مهم‌ترین پرسش این است که آیا دولت برنامه‌ای روشن و عملی برای عبور از فصول سرد سال دارد؟
