روابط ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در طول قرن گذشته به دلیل اختلافات ایدئولوژیک و رقابت‌های منطقه‌ای با تنش‌های قابل‌توجهی همراه بوده است. اما بهبود روابط ایران و کشورهای عربی در بحبوحه بحران‌های پیچیده خاورمیانه نشان‌دهنده تحولی قابل‌توجه است که می‌تواند منطقه را به سمت همکاری‌های بیشتر و تنش‌زدایی سوق دهد.
به گزارش اهام ایران، گرگ پنس، ۸فوریه در سایت تحلیلی «مدرن دیپلماسی» نوشت: این تغییر که عمدتا مبتنی بر واقع‌گرایی سیاسی و منافع مشترک است، گامی مهم در جهت دستیابی به ثبات میان‌مدت بین ایران و جهان عرب است که قبلا درگیر رقابت‌های ایدئولوژیک و تنش‌های امنیتی بوده است.
این کشورها اکنون به این درک رسیده‌اند که همکاری در زمینه مسائل اقتصادی و امنیتی و کاهش تهدید مشترک می‌تواند برای دو طرف سودمند باشد. در این زمینه، اتحادیه اروپا با تجربه گسترده خود در فرآیندهای دیپلماتیک، می‌تواند از موقعیت خود به‌عنوان میانجی و تسهیل‌کننده استفاده کند. مهم‌تر از آن، آنچه در‌حال‌حاضر در خاورمیانه حیاتی است، نه‌تنها اقدامات خود کشورهای منطقه، بلکه مشارکت زیرکانه اروپا در تبدیل این روند به یک همکاری پایدار است که پس از سقوط اسد در سوریه آغاز شده است.
روابط ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در طول قرن گذشته به دلیل اختلافات ایدئولوژیک و رقابت‌های منطقه‌ای با تنش‌های قابل‌توجهی همراه بوده است. با‌این‌حال، در سال‌های اخیر، آنها از رویارویی به همکاری برای دستیابی به منافع مشترک تغییر جهت داده‌اند. این تغییر در سیاست‌ها، به‌ویژه در مورد امنیت منطقه‌ای و بحران‌های بشردوستانه، ناشی از شناخت هر دو طرف از واقعیت‌های جدید منطقه‌ای است. هر دو طرف به این نتیجه رسیده‌اند که ادامه بحران‌ها و جنگ‌های منطقه‌ای تنها به نفع گروه‌های اسلام‌گرای افراطی است. اگرچه این تغییرات تدریجی است، اما در نهایت می‌تواند جایگزین خصومت‌های تاریخی شود. به‌ویژه، در خلیج فارس، کشورهای عربی و ایران در حال یافتن راه‌هایی برای همکاری در زمینه امنیت دریایی، مبارزه با تروریسم و امنیت انرژی هستند.
با توجه به شرایط کنونی، اروپا می‌تواند نقشی حیاتی در تسهیل همکاری و تنش‌زدایی بین ایران و کشورهای عربی ایفا کند و به‌عنوان یک تسهیل‌کننده فعال در فرآیندهای دیپلماتیک عمل کند و نه صرفا یک ناظر بی‌طرف. اتحادیه اروپا با درک اهمیت همکاری‌های منطقه‌ای برای حفظ ثبات در خاورمیانه، می‌تواند از گفت‌وگوهای ایران و کشورهای عربی حمایت کرده و فضای امنی برای گفت‌وگوها و توافق‌های اقتصادی فراهم کند.
یکی از ابزارهای موثر اروپا در این زمینه استفاده از مشوق‌های اقتصادی است. هم ایران و هم کشورهای عربی پیوسته به دنبال سرمایه‌گذاری خارجی و روابط اقتصادی قوی‌تر هستند. اتحادیه اروپا می‌تواند با ارائه انگیزه‌های اقتصادی و ایجاد شرایط مطلوب برای سرمایه‌گذاری مشترک، اعتماد متقابل را تقویت کرده و فرآیندهای مشارکتی را تسهیل کند. چنین همکاری‌هایی می‌تواند بخش‌های مختلفی از جمله انرژی، حمل‌ونقل، فناوری و مراقبت‌های بهداشتی را در بر گیرد و به توسعه پایدار در منطقه کمک کند. علاوه بر این، اروپا می‌تواند از ابزارهای دیپلماتیک برای تقویت گفت‌وگوهای جاری، ایفای نقش میانجی فعال و کمک به تقویت امنیت و ثبات در خاورمیانه استفاده کند.
در واقع، سیاست فشار بر ایران، به‌ویژه در دولت ترامپ، نه‌تنها در کاهش تنش‌ها یا پیشبرد همکاری‌ها در خاورمیانه ناکام است، بلکه بی‌اعتمادی را تشدید می‌کند و ایران را از تلاش‌های همگرایی منطقه‌ای دور می‌کند. این سیاست‌ها که عمدتا شامل تحریم‌های اقتصادی و سیاسی است، ایران را مجبور می‌کند به جای همکاری منطقه‌ای، بر مقاومت تمرکز کند و این کشور را به تقویت ساختارهای دفاعی و تهاجمی خود سوق می‌دهد.
در چنین شرایطی، ایران مجبور است به هر قیمتی که شده حفاظت از حاکمیت خود را در اولویت قرار دهد. این وضعیت به نفع هیچ‌کس نیست و تنها باعث تعمیق دشمنی‌ها و بی‌اعتمادی بین ایران، همسایگان منطقه‌ای و حتی اروپا می‌شود. اگر اروپا واقعا خواهان مشارکت فعال ایران در همگرایی منطقه‌ای با کشورهای عربی است، باید دیپلماسی مثبت را به کار گیرد و همکاری را تشویق کند. افزایش فشار تنها ایران را با چالش‌های بیشتری مواجه می‌کند و تهران را به سمت رویکردهای تقابلی به جای رویکردهای مشارکتی سوق می‌دهد. در این زمینه، نقش تسهیل‌کننده‌های شخص ثالث، مانند اتحادیه اروپا، حیاتی می‌شود. بدیهی است که اروپا اگر بتواند به طور موثر از ظرفیت‌های خود استفاده کند، می‌تواند به کشورهای منطقه خسته از جنگ کمک کند تا راه را برای صلح و توسعه پایدار هموار کنند.
منبع؛ دنیای اقتصاد
