[su_image_carousel source=”media: 736″ crop=”16:9″ spacing=”no” align=”center” arrows=”no” dots=”no” link=”lightbox” autoplay=”15″ outline=”no”]
داخلیسازی لوازم خانگی و تقویت عمق ساخت داخل در این صنعت را این روزها در صحبت‌های مسئولان زیاد می‌شنویم. تحریم‌ها فرصتی برای استفاده از پتانسیل و توان داخلی ایجاد کرد. اما آیا داخلیسازی و بومی‌سازی به هر قیمتی اقتصادی است. تا چه حد ادعای برخی تولیدکننده‌ها مبنی بر تولید برخی قطعات لوازم خانگی واقع‌بینانه است؟
عباس هاشمی، دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران از صرفه‌جویی ارزی ۲۲۰ تا ۲۳۰ میلیون دلاری به واسطه داخلی سازی لوازم خانگی در قطعه و محصول خبر می‌دهد.
هاشمی ادامه این روند را مستلزم حمایت از تولیدکنندگان می‌داند. وی اما اصرار به داخلیسازی در همه قطعات لوازم خانگی بدون بررسی‌های اقتصادی و کارشناسی را موفق نمی‌داند و تاکید بر نگاه واقع‌بینانه در این زمینه دارد.
طی چند وقت اخیر و با خروج برندهای خارجی از بازار لوازم خانگی تاکید زیادی بر داخلی سازی لوازم خانگی شد. این فرایند به کجا رسیده است؟ چند درصد نیاز تولید لوازم خانگی در حال حاضر از واردات تامین می‌شود؟
می‌توانم بگویم در داخلی سازی لوازم خانگی موفق بودیم. در یخچال فریزر حدود۷۰-۶۵ درصد داخلی سازی و بومی‌سازی شد و نهایتا ۳۰درصد قطعات وارداتی است. در لباسشویی حدود ۳۰ درصد نیاز وارداتی داریم. در صنایع گازسوز بالای ۹۰درصد بومی‌سازی شده است.
در مایکرویو حدود ۷۰ درصد بومی‌سازی شده است. توان قطعه‌سازی در کشور قابل قبول است و باید حمایت شود. در این مدت ۶ ماهی که در انجمن صنایع لوازم خانگی هستم، دپارتمان قطعه‌سازی راه‌انداختیم که در آن قطعه‌سازان و تولیدکنندگان محصولات نهایی در ارتباط باشند.
در این دپارتمان، قطعاتی که نیازمند داخلی سازی است به اشتراک گذاشته می‌شود. این روند با توجه به محدودیت‌هایی که تولیدکنندگان دارند، در ساخت و داخلی سازی قطعات و تجهیزات کمک زیادی می‌کند.
تا چه میزان صرفه‌جویی ارزی از طریق ساخت داخل صورت گرفته است؟
به طور میانگین تا سال گذشته که بنده در وزارتخانه بودم و این آمار را تجمیع کردیم، از طریق داخلی سازی قطعه، ۱۶۰-۱۵۰ میلیون دلار در صنعت لوازم خانگی از لحاظ ارزشی داخلیسازی کردیم، اگر افزایش تولید در محصولاتی که کفاف نیاز داخل را نمی‌داد و باید وارد می‌کردیم، را هم به این عدد اضافه کنیم، در مجموع در قطعه و محصول لوازم خانگی ۲۲۰ تا ۲۳۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی اتفاق افتاد. اما ادامه این روند نیاز به زمان و حمایت دارد.
واقعیت این است که اگرچه محدودیت‌ها به نوعی کشور را دچار چالش کرده و به واحدهای تولیدی آسیب زده اما واقعیت انکارناپدیر این است که این محدودیت‌ها باعث می‌شود به سمت پویایی و تقویت داخلیسازی و تعمیق ساخت داخل و ارتباط و تعامل تولیدکننده با قطعه‌ساز پیش برویم.
تا ابد قرار نیست ما همه قطعات و لوازم لوازم خانگی را وارد کنیم.
برخی اظهار نظرها مبنی بر داخلی سازی یکسری از قطعات دیگر لوازم خانگی مانند کمپرسور یخچال یا ماژول تلویزیون است، این پتانسیل و توانایی وجود دارد؟ می‌توانیم در سایر اقلام وارداتی نیز داخلی سازی را پیش ببریم؟
در هر تولیدی الزما رسیدن به بومی‌سازی هنر نیست مطالعات دقیق و تخصصی باید صورت بگیرد و مشخص شود کدام صنعت با کدام مقیاس اقتصادی برای داخل‌سازی مزیت دارد، دنیا به چه سمت وسویی می‌رود؟ سهم ما در این صنعت در دنیا چیست؟ به این سوالات قبل از اقدام برای داخلی سازی لوازم خانگی باید جواب داد. بومی‌سازی و داخلی سازی با مطالعه باید انجام شود.
کشورهایی دیگری مثل ترکیه، که صنعت لوازم خانگی‌شان از ما جلوتر است و تعامل بهتری با دنیا دارند، چرا به سمت کمپرسورسازی نرفتند؟
ترکیه حدود ۲۵ درصد سهم تلویزیون اتحادیه اروپا را تامین می‌کند. ۹۰ درصد محصولات برند معروف ترکیه‌ای تحت عنوان «وستل» که در زمینه محصولات صوتی و تصویری فعالیت دارد، بومی است و به اروپا صادر می‌شود، خب چنین کشوری که از ما جلوتر است چرا به دنبال تولید کمپرسور نرفته است؟
بنابراین بدون تعصب و با مطالعه باید به سمت بومی‌سازی برویم. ظرفیت‌های اقتصادی، سرعت تغییرات تکنولوژی و… باید لحاظ شود.
تولید یکسری قطعات مثل تولید کمپرسور یا… از دست تولیدکننده لوازم خانگی خارج است و از واحدهای تخصصی انتظار می‌رود. ما کمپرسورسازی در قزوین و شیراز داشتیم. کمپرسورسازی قزوین تحت عنوان کمپرسورسازی ایران تحت لیسانس یک برند ایتالیایی فعالیت می‌کرد.
کمپرسورسازی شیراز هم با اسم پادنا تحت لیسانس زانوسی ایتالیا فعالیت می‌کرد. این واحدها با هزینه‌های سنگین و سرمایه‌گذاری بالا راه‌اندازی شد. ۳۰۰میلیون مارک معادل ۱۵۰ میلیون دلار در آن زمان سرمایه‌گذاری شد. اما به این دلیل که این سرمایه‌گذاری‌ها متناسب با ظرفیت‌های اقتصادی کشور صورت نگرفت؛ موفق نبود.
در مورد تولید ماژول تلویزیون هم ادعاهایی مطرح شده بود، چنین پتانسیلی را در داخل کشور داریم و اساسا آیا صرفه اقتصادی دارد؟
این اشتباه محض است که ریالی یا دلاری بابت تولید ماژول هزینه کنیم. یک زمانی هست فعالیت نظامی میکنیم و قیمت تمام‌شده مهم نیست و اولویت این است که به فلان تکنولوژی به هر قیمتی -مثلا با هدف نظامی- دست پیدا کرد. در آنجا چون قرار نیست، تجاری‌سازی صورت بگیرد، قیمت تمام شده مهم نیست.
متاسفانه اظهارنظرها و اقداماتی صورت می‌گیرد که ابدا کارشناسی نیست. از نظر من این خیانت است که ارزی بابت مواردی که صرفه اقتصادی ندارد، صرف شود. اگر ادعایی شود مبنی بر تولید ماژول تلویزیون بنده از الان می‌گویم، شکست می‌خورد. چند برند تولید تلویزیون در دنیا داریم؟ آیا همه اینها خودشان تولیدکننده ماژول هستند؟ خیر. برندهایی که در دنیا ماژول تلویزیون تولید می‌کنند، ۳-۴ شرکت بیشتر نیستند. این ۳-۴ برند برای همه برندهای تلویزیون در دنیا ماژول تولید می‌کنند.
قطعا ظرفیت‌های اقتصادی و سرعت تغییرات تکنولوژی باید لحاظ شود. صنعت الکترونیک صنعتی است که سرعت تغییرات تکنولوژیکی در آن بسیار بالاست. اگر فردی این موضوع را درک نکند و اقدام کند، موفق نمی‌شود. هر ۱۸ ماه در صنعت الکترونیک یک عصر است. از طرفی در این موضوع باید به ظرفیت‌های اقتصادی توجه کرد.
در کشور ما یک میلیون و ۸۰۰ هزار تلویزیون در سال نیاز است. تولید ماژول زیر ۴۰-۳۰ میلیون قطعه اقتصادی نیست. خب قرار است با مابقی این ماژول را چه کار کنیم؟ چه سرمایه‌گذاری سنگینی نیاز دارد؟ چه دانشی نیاز است؟ به فرض اینکه ماژول همه برندهای داخلی تولید تلویزیون را تامین کرد، ۳۸ میلیون مابقی ماژول به چه کاری میآید؟
آیا به لحاظ جایگاه کشور، پیوند سیستماتیک با چرخه اقتصادی دنیا داریم که بتوانیم صادر کنیم؟ محدودیت‌های شدید صادراتی وجود دارد. سرمایه‌گذاری سنگینی نیاز است. از نظر بنده این پول و سرمایه دور ریختن است. نیاز ما در داخل یک میلیون و ۸۰۰ هزار تلویزیون است.
در حال حاضر اختصاص ارز به واحدهای تولیدی لوازم خانگی براساس چه مکانیسمی صورت می‌گیرد؟ یکسری گلایه‌هایی از سوی واحدهای تولیدی در این زمینه مطرح است.
ببنید کشور دچار محدودیت‌های ارزی است و با هماهنگی‌هایی که وزارت صمت ایجاد کرده است، گروه کالایی تعریف شد. این گروه‌ها براساس مواد اولیه و اجزاء و قطعات مورد نیاز تولید که حتی‌الامکان ساخت داخل ندارند و کالاهایی که ممنوع‌الورود هستند و… تقسیم‌بندی شد. مثلا گروه‌های۲۱- ۲۲ شامل مواد اولیه و اجزاء و قطعات وارداتی مورد نیاز تولید درهر صنعتی است که حتی‌الامکان هم ساخت تولید داخل ندارند و…
اما یکسری اشتباهات محاسباتی در این میان صورت گرفت که باعث شد روند تخصیص ارز در برخی جاها به درستی صورت نگیرد. مثلا بررسی کردند که نسبت به سال گذشته منابع ارزی این مقدار کاهش داشته است. و فلان واحد در سال‌های گذشته این مقدار واردات قطعه و یا تخصیص ارز داشته و بعد بر حسب این محاسبات یکسری واحدها از گروه‌های دارای اولویت ارزی خارج شد و گفتند از طریق بازار آزاد تامین ارز کند. خب این ظلم است؛ وقتی قطعه‌ای ساخت داخل ندارد و واحدی تولید ضعیف است، باید تخصیص ارز شود. این اشتباه محاسباتی است.
اگر به ترتیب اولویت اینکه کدام قطعات و تولیدات ساخت داخل ندارد، گروه‌ها تقسیم‌بندی شده است، پس پارامتر دیگری را نباید در اختصاص ارز دخیل کرد. کل سیستم به هم می‌ریزد. واحدهایی که به قطعاتی نیاز دارند که ساخت داخل هم ندارد باید ارزشان تامین شود. در حالی که برخی از این واحدها تا الان که ۶ ماه از سال گذشته، ۱۰ هزار یورو تخصیص ارز داشته‌اند. خب این واحد تولیدی یا تعطیل کند یا باید ارز آزاد تهیه کند.
چند درصد نیاز ارزی واحدهای تولیدی لوازم خانگی اختصاص یافته است؟
می‌توانیم بگوییم۴۰ -۴۵درصد نیاز ارزی واحدهای تولیدی به طور میانگین اختصاص پیدا کرده است.
