زنجیرههای ارزش جهانی (GVCs) در حال تغییرات اساسی هستند که دلیل اصلی این تحولات، حرکت فزاینده از سمت فرآیندهای تولید سنتی به سمت خدمات و سایر داراییهای نامشهود است. دیجیتالی شدن عاملی پیشرو در این دگرگونی بوده که با همه‌‌گیری بیماری کووید-۱۹ بر سرعت آن افزوده شده است.
گزارش اخیر سازمان تجارت جهانی نشان می‌‌دهد که چگونه افزایش زنجیرههای ارزش خدمات، مسیر جدیدی را به سوی توسعه گشوده و چگونه حمایت‌‌گرایی و تنش‌‌های ژئوپلیتیکی، خطرات زیست محیطی و بیماری‌‌های همه‌‌گیر، ثبات زنجیرههای ارزش جهانی را تضعیف و به لحاظ جغرافیایی سازماندهی مجدد کرده است.
بر اساس این گزارش، روند نرخ مشارکت کشورها در زنجیره ارزش جهانی مبتنی بر دو رویکرد تجارت‌محور و تولیدمحور بررسی و مقایسه شده است. اگرچه همه‌‌گیری کووید-۱۹ بر مشارکت زنجیرههای ارزش جهانی تأثیر گذاشته است، ولی بررسیها نشان می‌‌دهد که نرخ مشارکت همچنان با روند کلی که از سال ۲۰۱۰ مشاهده شده، مطابقت دارد. شایان ذکر است در سال ۲۰۲۰، نرخ مشارکت مبتنی بر تجارت ۴۴.۴ درصد و نرخ مشارکت مبتنی بر تولید ۱۲.۱ درصد بوده است.
صادرات غیرمستقیم جهان به‌ویژه اقتصادهای در حال توسعه طی دو دهه اخیر افزایش قابل توجهی داشته و سهم این بخش از محتوی کالای صادراتی که مبتنی بر واردات از سایر کشورهاست، از ۴۰.۷ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۴۵.۷ درصد در سال ۲۰۱۹ افزایش یافته که شاهدی بر تقویت مشارکت کشورها در زنجیره های ارزش جهانی و بهره برداری از فرصت ها و منافع آنهاست.
