برای تحقق حکم برنامه هفتم توسعه در خصوص شبانه روزی شدن گمرکات تمرکز تشریفات روی ۱۵گمرک راهبردی صورت خواهد گرفت.
در چارچوب اجرای برنامه هفتم توسعه کشور، یکی از مهم‌ترین احکام حوزه تجارت خارجی و تسهیل صادرات و واردات، شبانه‌روزی شدن گمرکات مرزی و بازنگری در ساختار گمرکی کشور است. این تصمیم با هدف تسهیل فرآیندهای ترخیص کالا، کاهش زمان انجام تشریفات اداری و افزایش سرعت مبادلات تجاری با کشورهای همسایه اتخاذ شده و از اهم سیاست‌های دولت سیزدهم در بخش اقتصاد بین‌الملل محسوب می‌شود.
در جلسه اخیر ستاد هماهنگی اقتصادی دولت با حضور رییس جمهور، موضوع تأمین منابع مالی لازم برای تحقق حکم شبانه‌روزی شدن گمرکات مورد بررسی قرار گرفت. در متن مصوبه این ستاد، که خطاب به وزیر امور اقتصادی و دارایی صادر شده است، آمده که منابع مورد نیاز باید از محل اجرای طرح آمایش گمرکی تأمین شود و این اقدام با تمرکز تردد و انجام تشریفات گمرکی در تعداد محدودی از گمرکات اصلی صورت گیرد. هدف از این تمرکز، جلوگیری از پراکندگی منابع انسانی و مالی، افزایش بهره‌وری عملیاتی، و ایجاد هماهنگی میان فعالیت‌های گمرکی در سطح ملی عنوان شده است. بر اساس همین طرح، مقرر شده است تشریفات اصلی در پانزده گمرک مرزی و راهبردی کشور متمرکز شود تا روند ترخیص کالا در این نقاط به‌صورت شبانه‌روزی انجام گیرد و سایر گمرکات صرفاً نقش حمایتی و فرعی را ایفا کنند.
در ادامه اجرای این سیاست، مدنی زاده وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به اهمیت تصمیم دولت برای نوسازی ساختار گمرکات کشور اعلام کرد که گمرکات اصلی و راهبردی دارای ماهیت دولتی و راهبردی همچنان تحت مدیریت دولت باقی خواهند ماند، اما در راستای چابک‌سازی و کاهش تصدی‌گری، سایر گمرکات و ایستگاه‌های فرعی که کارکرد محدودتری دارند، در فرآیندی مرحله‌ای و تدریجی به بخش خصوصی واگذار می‌شوند. به گفته وی، این اقدام نه تنها موجب کاهش هزینه‌های عملیاتی دولت خواهد شد بلکه با افزایش رقابت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه مذکور سرعت و کیفیت خدمات گمرکی نیز ارتقاء می‌یابد.
واگذاری بخشی از گمرکات به بخش خصوصی در چارچوب قوانین موجود و با نظارت کامل دولت انجام خواهد شد تا ضمن حفظ شفافیت، از بروز انحصار یا تخلف در فرآیندهای واردات و صادرات جلوگیری شود. فعال شدن این گمرکات به‌صورت ۲۴ ساعته، علاوه بر تسهیل تبادلات اقتصادی، موجب افزایش درآمدهای محلی و رونق بنگاه‌های صادراتی خواهد شد.
در کنار این طرح، مجموعه‌ای از برنامه‌های تسهیل‌گر نیز در دستور کار گمرک جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است، از جمله توسعه سامانه‌های هوشمند تبادل اطلاعات میان گمرکات و سازمان‌های مرتبط، کاهش تشریفات اداری و بروکراسی داخلی، گسترش مناطق ویژه اقتصادی و افزایش سهم گمرکات الکترونیکی در فرآیند ترخیص کالا. اجرای این برنامه‌ها می‌تواند به کاهش زمان و هزینه ترخیص و در نتیجه بهبود جایگاه ایران در شاخص جهانی سهولت کسب‌وکار و تجارت بین‌الملل منجر شود.
بر اساس طرح آمایش گمرکی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و گمرک جمهوری اسلامی ایران موظف شده‌اند تا پایان سال جاری نقشه جامع شبانه‌روزی شدن گمرکات اصلی کشور، شامل نقاط مهمی همچون گمرک بازرگان، چابهار، بندر شهید رجایی، سرخس، لطف‌آباد و دوغارون را نهایی کرده و برنامه اجرایی مرحله‌بندی‌شده آن را به هیئت دولت ارائه دهند.
مقامات اقتصادی کشور معتقدند اجرای موفق طرح آمایش گمرکی و شبانه‌روزی شدن ۱۵ گمرک اصلی، علاوه بر کاهش هزینه‌های مبادله، موجب افزایش اعتماد فعالان اقتصادی و ارتقاء رتبه ایران در زنجیره تأمین منطقه‌ای خواهد شد. این طرح از دید کارشناسان یکی از گام‌های استراتژیک دولت در جهت مدرن‌سازی ساختار گمرکات، تسهیل تجارت و پشتیبانی مؤثر از تولید ملی است و می‌تواند مسیر را برای افزایش تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای همسایه و منطقه هموار سازد.
