روند کاهش وابستگی به دلار در سال ۲۰۲۴ به رکوردهای جدیدی رسیده و سهم دلار آمریکا از ذخایر جهانی ارزی به ۵۸ درصد کاهش یافته است. بریکس به عنوان یک قدرت اقتصادی بزرگ، با افزایش نفوذ و گسترش اعضای جدید، به این روند سرعت بخشیده و ساختارهای مالی جهانی را دچار تغییر کرده است. این تغییرات به سمت آینده‌ای چندقطبی پیش می‌رود که در آن سایر ارزهای ذخیره‌ای جایگاه بیشتری پیدا می‌کنند و وابستگی به دلار کاهش می‌یابد.
به گزارش اهام ایران، فرآیند کاهش وابستگی به دلار در سال ۲۰۲۴ به رکوردهای جدیدی رسیده است. سهم دلار آمریکا در ذخایر جهانی ارزی کشورها از سال ۲۰۱۶ تا کنون ۱۵ درصد کاهش یافته است. با افزایش نفوذ بریکس و گسترش مشارکت اقتصادی این گروه، کشورهای بیشتری به این روند می‌پیوندند.
بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول، سهم دلار از ذخایر اکنون به ۵۸ درصد کاهش یافته است، در حالی که این رقم پیش‌تر ۷۳ درصد بود. کشورهای جهان به سمت استفاده از ارزهای ذخیره‌ای دیگر حرکت می‌کنند. این نشان‌دهنده تحول ساختارهای مالی جهانی است. کاهش سلطه دلار بازتابی از تغییرات گسترده‌تر در ذخیره ارزی جهانی است.
کشورهای بریکس اکنون به یک قدرت اقتصادی بزرگ تبدیل شده‌اند. تولید ناخالص داخلی تجمیعی آنها بر اساس شاخص برابری قدرت خرید (PPP) معادل ۶۶ درصد اقتصاد آمریکا و متحدانش است. اضافه شدن اعضای جدید می‌تواند این رقم را به بیش از ۹۰ درصد برساند و روند کاهش سلطه دلار را سرعت بخشد. این حرکت برای پیشبرد کاهش وابستگی به دلار اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا ارزهای ذخیره‌ای جایگزین در حال رشد هستند. نمودار زیر سهم دلار و یورو از ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی را نشان می دهد:
توزیع جغرافیایی روند کاهش وابستگی به دلار
نفوذ BRICS اکنون تمامی مناطق اقتصادی بزرگ را پوشش داده است. اعضای کنونی و متحدان احتمالی جدید شبکه‌ای قوی ایجاد کرده‌اند که اقتصادهای همسو با آمریکا را به چالش می‌کشد و الگوهای ذخیره ارزی جهانی را تغییر می‌دهد. این گسترش، کاهش وابستگی به دلار را تقویت کرده و روابط مالی سنتی را بازسازی می‌کند.
اختیار در انتخاب ارز اکنون به موضوعی اقتصادی و امنیت ملی تبدیل شده است. سهم دلار در ذخایر جهانی به کاهش خود ادامه می‌دهد. یورو همچنان ۲۰ درصد را حفظ کرده و سایر ارزها در تجارت جهانی جایگاه بهتری یافته‌اند. بانک‌های مرکزی به‌صورت فعالانه ذخایر خود را تنوع می‌بخشند. این کار، روند کاهش وابستگی به دلار را تشدید می‌کند.
الگوهای رشد اقتصادی
رشد چین از سال ۱۹۹۰ نشان‌دهنده توانایی بازارهای نوظهور است. این کشور از اتحادیه اروپا پیشی گرفته و به سطح آمریکا نزدیک شده است. این امر بانک‌های مرکزی جهان را به سمت تنوع ارزی سوق داده و تغییری اساسی در نظام مالی جهانی ایجاد کرده است.
اگرچه آمارهای تولید ناخالص داخلی استاندارد همچنان رهبری آمریکا را نشان می‌دهند، اما کشورهای بریکس با سرعت در حال رشد هستند و این موقعیت را به چالش می‌کشند. پیتر ایساکسون می‌گوید: «دوره صلح آمریکایی با فرسایش جدی مواجه است.» کاهش وابستگی به دلار با تغییر توازن قدرت اقتصادی تسریع می‌شود.
تأثیر بر بازارهای نوظهور
اقتصادهای نوظهور از سال ۲۰۱۸ به‌سرعت رشد کرده‌اند. برزیل با افزایش ۳۰۰ امتیازی در صدر قرار دارد و مصر و هند نیز به رشد پایدار خود ادامه می‌دهند. این روند کاهش وابستگی به دلار را پیش برده و ارزهای ذخیره‌ای جایگزین را در این مناطق تقویت می‌کند.
تکامل چارچوب‌های پولی کاهش وابستگی به دلار
کشورها اکنون سیستم‌های ارزی مختلفی را انتخاب می‌کنند: ۳۵ درصد نرخ‌های شناور، ۳۳ درصد شناور مدیریت‌شده و ۲۴ درصد نرخ‌های ثابت. این الگوها نشان‌دهنده مقاومت فزاینده در برابر قواعد مبتنی بر دلار هستند. روند کاهش وابستگی به دلار با تغییرات در ذخیره ارزهای جهانی به سمت آینده‌ای چندقطبی پیش می‌رود.
کاهش وابستگی به دلار تغییری بنیادی در نظام مالی جهانی به‌وجود آورده است. نفوذ بریکس با اضافه شدن اعضای جدید و ایجاد مشارکت‌های تازه، در حال گسترش است. سایر ارزهای ذخیره‌ای جایگاه بیشتری یافته‌اند و کشورها به‌تدریج از وابستگی به دلار فاصله می‌گیرند. این روند غیرقابل بازگشت است. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که این تغییرات سرعت خواهد گرفت و تجارت و سرمایه‌گذاری جهانی برای دهه‌های آینده بازآرایی خواهد شد.
منبع؛ اقتصاد
