ایران در منطقه‌ای قرار گرفته است که رتبه اول گزارشدهی محدودیت تامین برق به‌عنوان یک ضعف زیرساختی را دارد. این محدودیت باعث انحراف فعالیت بنگاههای تولیدی، کاهش بهرهوری و کاهش سرمایه‌گذاری و حتی تغییر مکان بنگاههای اقتصادی شده است. ناامنی برق یک محدودیت جدی برای جهان‌سوم است.
به گزارش اهام ایران، ناامنی برق چالشی جدی برای شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران است، اما تاثیر آن پیچیده‌‌‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌‌‌رسد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که اگرچه قطعی‌‌‌های مکرر برق بر بهرهوری و سرمایه‌گذاری SMEها تاثیر منفی دارد، اما این تاثیر کمتر از حد انتظار است. با این حال، ناامنی برق همچنان مانعی جدی برای رشد و توسعه SMEها در این کشورها محسوب می‌شود. شرکت‌های خاورمیانه‌‌‌ای رتبه اول گزارشدهی محدودیت برق به‌عنوان یک ضعف زیرساختی را دارند و در شرایط تداوم این ضعف زیرساختی، بنگاه‌ها به سمت فعالیت‌های نامولد هدایت می‌شوند.
در جهان در حال توسعه، حدود ۹۰میلیون شرکت کوچک و متوسط رسمی بیش از دو سوم تمام مشاغل را تامین می‌کنند. این شرکت‌ها که ۲۲درصد آنها در بخش تولید صنعتی فعالیت می‌کنند، در رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال نقش حیاتی دارند. با این حال، یکی از چالش‌‌‌های اساسی که این شرکت‌ها با آن مواجه هستند، ناامنی برق است.
مطالعه‌‌‌ای که اخیرا توسط موسسه توسعه خارجی (ODI) انجام شده، به بررسی تاثیر ناامنی برق بر عملکرد SMEها در کشورهای در حال توسعه، از جمله بنگلادش، نیجریه و اوگاندا پرداخته است. این کشورها نمونه‌‌‌هایی از مناطقی هستند که با چالش جدی ناامنی برق مواجه‌اند.
وضعیت ناامنی برق در کشورهای مورد مطالعه بسیار نگران‌‌‌کننده است. برای مثال، در بنگلادش به طور متوسط ۶۵قطعی برق در ماه با مدت متوسط یک‌ساعت برای هر قطعی رخ می‌دهد. در نپال، این آمار به ۲۲۶قطعی در ماه با متوسط ۳.۶ساعت برای هر قطعی می‌‌‌رسد. نیجریه با ۳۲.۸قطعی در ماه و متوسط ۸ساعت برای هر قطعی و اوگاندا با ۶.۳قطعی در ماه و متوسط ۶.۳ساعت برای هر قطعی در رده‌‌‌های بعدی قرار دارند.این آمارها نشان می‌دهد که SMEها در این کشورها با چالشی جدی در تامین برق پایدار مواجه هستند. اما سوال اصلی این است که ناامنی برق چه تاثیری بر عملکرد این شرکت‌ها دارد؟
تاثیر ناامنی برق بر بهرهوری
یکی از فرضیات رایج این است که ناامنی برق تاثیر منفی قابل‌توجهی بر بهرهوری SMEها دارد. اما یافته‌‌‌های این مطالعه نشان می‌دهد که این رابطه، پیچیده‌‌‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌‌‌رسد. اگرچه ناامنی برق به طور کلی بر بهرهوری کل عوامل تولید (TFP) و بهرهوری نیروی کار تاثیر منفی دارد، اما این تاثیر در بسیاری موارد از نظر آماری معنادار نیست. به عبارت دیگر، اگرچه قطعی‌‌‌های برق مشکلاتی را برای SMEها ایجاد می‌کند، اما این شرکت‌ها توانسته‌‌‌اند تا حد زیادی خود را با این شرایط سازگار کنند. این امر می‌‌‌تواند ناشی از بهبود شیوه‌‌‌های مدیریتی و بهینه‌‌‌سازی فرآیندها در واکنش به چالش ناامنی برق باشد. به‌عبارت دیگر، برخی شرکت‌ها توانسته‌‌‌اند از این چالش به‌عنوان فرصتی برای نوآوری و بهبود عملکرد خود استفاده کنند. با این حال، تاثیر ناامنی برق بر بهرهوری یکسان نیست. تحلیل‌‌‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های کوچک‌تر بیشتر از شرکت‌های بزرگ‌تر تحت‌تاثیر قرار می‌‌‌گیرند. همچنین، مدت زمان هر قطعی (ساعت در روز) تاثیر منفی بیشتری نسبت به تعداد دفعات قطعی (روز در ماه) بر بهرهوری دارد. در اقتصاد ایران نیز بنگاههای تولید صنعتی و مولد در نتیجه قطعی برق بیشتر از سایرین آسیب می‌‌‌بینند.
تاثیر ناامنی برق بر رقابت‌‌‌پذیری
برخلاف انتظار اولیه، مطالعه نشان می‌دهد که ناامنی برق تاثیر قابل‌توجهی بر رقابت‌‌‌پذیری هزینه‌‌‌ای SMEها ندارد. دلیل اصلی این است که هزینه‌‌‌های مرتبط با برق معمولا کمتر از ۱۰درصد کل هزینه‌‌‌های تولید را تشکیل می‌دهد. بنابراین حتی افزایش قابل‌توجه در این هزینه‌‌‌ها، تاثیر چندانی بر هزینه کل ندارد. با این حال، این امر به معنای بی‌‌‌تاثیر بودن ناامنی برق بر رقابت‌‌‌پذیری نیست. قطعی‌‌‌های برق می‌‌‌تواند از طریق کاهش کیفیت محصولات یا تاخیر در تحویل سفارش‌ها بر جنبه‌‌‌های دیگر رقابت‌‌‌پذیری تاثیر منفی بگذارد.
تاثیر ناامنی برق بر سرمایه‌گذاری
شاید مهمترین تاثیر ناامنی برق بر SMEها در حوزه سرمایه‌گذاری باشد. یافته‌‌‌های مطالعه نشان می‌دهد که ناامنی برق تاثیر قابل‌توجهی بر تصمیمات سرمایه‌گذاری SMEها دارد. در کشورهایی با ناامنی برق بالا، SMEها تمایل کمتری به رشد و حرکت به سمت صنایع با شدت انرژی بالاتر دارند. همچنین، ناامنی برق یکی از عوامل مهم در تصمیم‌گیری در مورد مکان سرمایه‌گذاری است. مناطق با برق پایدارتر جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری دارند. تحلیل رگرسیون انجام‌شده نشان می‌دهد که افزایش ۱۰درصدی در شاخص ناامنی برق (ترکیبی از تعداد و مدت قطعی‌‌‌ها) با کاهش ۲.۵درصدی در سرمایه‌گذاری SMEها همراه است. این رابطه در سطح اطمینان ۹۹درصد معنادار است. همچنین این یافته‌‌‌ها نگران‌‌‌کننده است؛ چرا که نشان می‌دهد ناامنی برق می‌‌‌تواند مانعی برای صنعتی شدن و رشد اقتصادی باشد. SMEها ممکن است از سرمایه‌گذاری در فناوری‌‌‌های جدید که به برق پایدار نیاز دارند، خودداری کنند.
منبع؛ دنیای اقتصاد
